Thursday, April 3, 2008

I CETRUNG

Ring Carike Sane Linggah,
Pantun nyane Sampun Kuning,
I Cetrung Mengelah Pianak,
Nanging Kantun Alit-Alit,

Rauh Sang Mederbe Carik,
Sane Benjang, Jagi Durus, Keanyi Padi Punike,
I Cetrung Sedih Ngurimik,
Ratu Agung,,,
Tulungin je Tityang Mangkin...


--------------------------------------------------------------------------------

Ne ade tuturan satwa, satwa sane kesambat satwa lawas, nanging nak liu pesan misi pebesen sane lakar maang irage sareng sami bekel mangde state melaksane becik ring gumine puniki...... satwane puniki dapetang tityng sesukate tityng ring SLTP(SLTPN 1 Narmada)saking guru titynge sane mewaste Pak Nyoman Pindah., "suksma pak Nyoman".

Kewale tyng nak durung bise mebase Bali sane patut, tur tyng masih saget engsap ring satwane puniki, yan wenten satwa tur bahasa sane nenten patut, tityng nunas ampura...

Iyeee I Cetruuuuung………

Sedurung tyang ngawitin satwane puniki, tityang jagi mepiuning sire sane mewasta I Cetrung puniki..., I Cetrung, to tuah kedis sane urip ring tengah-tengah padine, ring tengah padi punike I Cetrung ngarye sebun jagi anggene megenah lan ngepitang taluh-taluhne.

Iyeee I Cetruuuuung………

Ne jani mirib suba mebuah padine ring carike, diapin konden kuning, mirib liu sube kedis-kedise sane mekeber ring duur wit padine punike, sing ade len tuah ngalih urip uling padine punike. Meberiak lan meceruitan pade kedise mekeber mengindang ring duur wit padine, sing ade len tuah merasa liang, girang ne rasayange ken mekejang kedis-kedise totonan, mapan liu jani ade padi sane lakar anggene maurip.

Keto masih I Cetrung, jeg girang pesan manahne sekadi minekadi seluiring liu wenten padi ring sasihe mangkin. Di subane keto, lantas I Cetrung ngarye sebun ring tengah-tengah wit padine punike, boye je ulian liu buah padine punike I Cetrung ngarye sebun, nanging mirib sube kaden I Cetrung ngabe belingan. Sube mekelo miribang mejalan dinane, kacerita, ne jani mirib sube dadi sebune I Cetrung, ditu iye lantas lakar metaluh tur ngepitang pianak-pianakne.

Bawak satwane, kaceritayang mekejang taluh-taluh ne I cetrung sube kepit, raris lantas state menguci pianak-pianak ne I Cetrung pinake naenang layah basangne. Minehin cecangkringan pianak-piankne, mekeber lantas I Cetrung uling sebun ne, lakar ngalih padi anggene ngisinin basang panak-panakne sane sampun uling tunian menguci ban layah basang ne. Di subane I Cetrung teke, ngancan girang panak-panakne tepukine tur saha setate menguci merebut nagih sopin.

Miribang sasihe sube nyandang tur malih padine sampun kuning, meberiaak lantas pare krame ring banjare lunge k carike jagi manyi padine punike. I Cetrung sane lege liang mecande ngajak pianak-pianakne tur ngemaang peplajahan manda gelis nyidayang mekebar, tusing nawang piundukan sane jagi kelaksanayang antuk pare karma banjare ring desa punika sane meberiak sampun wenten ring carike…… miribang liu para kramane mekumpul ring carike tur mesuriak jagi lakar manyi, raris lantas mekesiab I Cetrung tur mekeber jagi mepiuning napi sane kewentanang ring sisin carike punike…… disubane I Cetrung mepawasan, mekesiab ye nepukin liu pare kramane ring sisin carike sane lakar manyi padi.

Lantas bingung paling I Cetrung, kemo mai, kangin kauh, kaje kelod ye mekeber tusing merase kenyel mapan iye tusing nyidang ngenehang kenken kedadiane yen pare kramane seken lakar manyi wit padine ring rahinane mangkin, mapan pianak-pianakne I Cetrung nu cerik-cerik tur tonden masih bise mekeber. Mekelo I Cetrung ideh-ideh sambilange peceruit, lantas iye metinggah ring muncuk wit padine punike tur ngeling tur saha ngurimik, “Ratu Agung,,, punapi mangkin unduk pianak-pianak tyange, pianak-pianak tyang kari cenik miwah konden nyidayang mekeber”, jeg sanget sedih pesan I Cetrung ngenehang pianak-pianakne tur tusing merase yeh mata ne ngetel, tusing suud-suud ye masih mepinunas ring Ida Hyang Widhi mangde kesueca keselametan.

Miribang Ida Hyang Widhi Wasa mirengang pekrimikne I Cetrung, lantas setonden pare kramane ngelanturang lakar manyi padine punike, mekliaban lantas ade kijang ditu ring paek para kramane makumpul. Mekejang kramane pade mepawasan tekening I kijang, tur lantas mesuryak lakar borosin kijange totonan. Raris engsap para kramane lakar manyi wit padi ring dinane jani ne, sangkaning kijang tuah abesik. Sangkaning para kramane pade sambrag melaib lakar borosin kijang ane totonan, jeg care ketisin Amrta kenehne I Cetrung, jeg galang rasayange kenehne mapan padine sane tongose megenah buung keanyi. Lantas I Cetrung nyuksmaning manah ring Ida Hyang Widhi sangkaning wit padine tusing payu keanyi ring rahine jani. Sekat to raris I Cetrung jemet ngajahin pianak-pianakne mekeber mangde gelis menyidayang ngungkabang kambid tur mekeber tur saha nglahin wit padine pinike.

Kaceritayang, Joh pesan suba pare kramane nguber kijang ane totonan, nanging lacur, ngancan uber, I Kijang ngancan ngejohang ye melaib, tusing nyidayang para kramane ngejuk I Kijang. Miribang dinane sube peteng, mulih mekejang pare kramane, nanging tusing ngabe ape. Manyi buung, kijang ane borosine masih tusing kedapetang. Buin manine, mebriak buin para kramane mejalan k carike, minab dinane jani ne lakar payu manyi padine sane sampun kuning. Di subane neked d carike, buin I Cetrung mireng suryakan para kramane lakar manyi padi, buin lantas enduk bayune I Cetrung mengenehang nasib pianak-pianakne sane tonden masih nyidayang mekeber. “Tusing ade ne lenan ken mepinunas ring Ida Hyang Widhi ne nyidayang nyelametang pianak-pianak tynge”, keto pekrimikne I Cetrung ring manahne. Raris lantas buin I Cetrung mepinunas, tuah “Ratu Agung, tulungin je tityang mangkin, mangde padine puniki nenten keanyi sedereng pianak-pianak tyang nyidayang mekeber”, keto pinunasne I Cetrung.

Konden mekelo uling I Cetrung mepinunas, buin lantas teke kijange sane dibi maekin pare kramane sane sube mulai manyi padi. Di subane keto, ade krame ane nulihin kijange ane totonan to tur mesuryak ngaukin krame ane lenan apang nguber kijange totonan. Ne jani, setonden para kramane nguber I Kijang, raris lantas pade mekumpul jak mekejang jagi ngerencanayang ken-ken tate carane borosin kijange ne pang kanti kedapetang. Pare kramane mejalan alon-alon pesan maekin I Kijang apang tusing melaib care dugase dibi. Diapin keto, mirib suece Hyang Widhi, merase maseh I Kijang ade ane maekin, lantas bangras iye melaib ngejohin para kramane sane sube paek. Sangkaning I Kijang melaib, milu lantas mekejang Kramane melaib nguber I Kijang sane sube melaib joh. Disubane peteng, tusing maseh kedapetang I Kijang, mekejang kramane muleh nanging tusing ngabe ape-ape tur malih misi merase gedeg tekenin I Kijang, mapan para kramane merase uluk-uluke ken beburon. Di subane neked jumah, kumpul para kramane, ngarye senjate jagi anggene borosin I Kijang.

Buin manine, di subane neked d carike, nanging tusing je lakar manyi padi. Ring carike punike kramane ngarye perangkap mangda presida dapetang I Kijang. Ring rahinane jani, mirib mekejang kramane pade ngabe senjate, wenten sane ngabe tumbak, ade maseh ane ngabe panah. Dinane to, teke maseh buin I Kijang ngerimik padang ditu. Para kramane sube sedia jaga lakar nguber I Kijang, alon-alon para kramane maekin kijange ne totonan, di subane merase paek, lantas mesuryak para kramane tur nguber lan manah I Kijang. Nanging nak mula suece Hyang Widhi, nyidayang maseh I KIjang melaib ngelidin nyelametang raga ring para kramane sane lakar ngejuk ye.

I Cetrung sane sebilang wai mepinunas tur ngajahin pianak-pianakne mekeber merase lege liang sangkaning ne jani pianak-pianakne mirib sube bise mekeber, “suksmaning manah atur tityang ring Hyang Parama Kawi” keto I Cetrung ngurimik tur lantas ngetelang yeh mate, mapan bagia kenehne. Miribang ne jani mare tawange, I Kijang sane borosine ken para Kramane to, to tuah sueca Hyang Widhi mangde nyidayang nulungin I Cetrung sane sbilang wai mepinunas. Pianak-pianakne I Cetrung raris mekeber nuutin memene ngalih genah sane lenan tur ngarye sebum sane anyar ring duur wit kayune.

Pare krame sane sbilang wai nguber I Kijang, mirib sube merase lelah tur saha merase kalahang ken beburon. Raris lanta makumpul buin pare kramane jagi nyangkepang lakar manyi padi ring rahinane buin mani. Rahinane buin mani, mekejang kramane mejalan ke carike, di subane neked di carike, tusing buin tepukine i Kijang melali kemo, to tuah sangkaning I Cetrung lan pianak-pianakne sube tusing megenah ring wit padine punika. Di subane keto, raris lantas para kramane manyi padine punika kanti suud.

I Cetrung lan pianak-pianakne sida nyelametang raga, keto masih I Kijang, tur krama-kramane payu mase manyi padi.

I Wayan Andreas Dwipayana
revisi: Wraspati, 10. April 2008

No comments:

Doa Sebelum Belajar

Om Awighnam astu namo sidham

Om Bhur Bhuvah Svah
Tat savitur warenyam
Bhargo devasya dhimahi
Dhiyo yo nah pracodayat

Om Puvao jato brahmano brahmacari
Dharman vasanas tapa sodhatisthat
Tasmajatam brahmanam brahma jyestham
Devasca sarwe amrtena sakham

Om Ano bhadrah kratawo yantu wisvatah

Om Sidhir Astu tat astu astu swaha

Doa Selesai Belajar

Om Dewa suksma parama acintya ya namah swaha
Sarwa karya prasidhantam

Om Ong jaya jiwat sarira raksan dadasime

Om Mjum sah wausat mrtyum jaya namah swaha

Om Sidhirastu tat astu astu swaha

Om Çanti, Çanti, Çanti Om